LITERATURE ATTACK

Παρασκευή 10 Φεβρουαρίου 2012

Σονέτο

Το σονέτο είναι ένα συγκεκριμένο είδος ποίησης που συνδυάζει την αρχιτεκτονική δομή με την εσωτερική αρμονία. Χωρίζεται σε δυο κατηγορίες, το ελισαβετιανό ή αγγλοσαξονικό, με επιφανέστερο εκπρόσωπο τον Σαίξπηρ, που αποτελείται από τρεις τετράστιχες και μια δίστιχη στροφή, και το ιταλικό, με επιφανέστερο εκπρόσωπο τον Πετράρχη, που αποτελείται από δυο τετράστιχες και δυο τρίστιχες στροφές. Εμείς θα ασχοληθούμε εκτενέστερα με σονέτα της δεύτερης κατηγορίας, αφενός γιατί είναι ευρύτερα διαδεδομένα και αφετέρου γιατί από από αυτά επηρεάστηκαν οι Έλληνες σονετογράφοι.
Το σονέτο έχει πάντα συγκεκριμένο αριθμό στροφών και στίχων και διακρίνεται για τη μουσικότητά του. Η ονομασία του είναι ιταλικής προέλευσης, από το προβηγκιανό sonet που με τη σειρά του πρέρχεται από το λατινικό sonus ή sonor που σημαίνει ήχος ή μουσικός σκοπός.
Στο σονέτο, οι ομοιοκαταληξίες της πρώτης στροφής, που είναι πάντοτε πλεκτές ή σταυρωτές και ποτέ ζευγαρωτές, επαναλαμβάνονται και στη δεύτερη. Στα τρίστιχα οι ομοιοκαταληξίες είναι δυο ή τρεις και δεν επιτρέπεται να έχουν καμιά κοινή ομοιοκαταληξία με τα τετράστιχα. Στην Ελλάδα για το συγκεκριμένο μουσικό είδος χρησιμοποιήθηκε ο όρος "δεκατετράστιχο" επειδή αποτελείται από δεκατέσσερις στίχους. Οι πρώτοι οκτώ στίχοι (οκτάβα) εισάγουν ένα πρόβλημα ή θίγουν ένα θέμα και οι επόμενοι έξι εισάγουν τη λύση του προβλήματος ή επαναλαμβάνουν το θέμα που θίγεται επεκτείνοντάς το. Ο ένατος στίχος είναι πάντα μεταβατικός, από το πρόβλημα στη λύση. Ο τελευταίος στίχος συνήθως είναι η κορύφωση του ποιήματος. Τα ελληνικά σονέτα, κατά μίμηση των ιταλικών, είναι γραμμένα σε ιαμβικό ενδεκασύλλαβο στίχο. Η ομοιοκαταληξία είναι διαφόρων ειδών, αν και η σταυρωτή χρησιμοποιείται συχνότερα.

Πηγή: Λεξικό Λογοτεχνικών όρων, ΟΕΔΒ, σελ. 167-168.

Για περισσότερες πληροφορίες, δείτε εδώ.

Λορέντζος Μαβίλης

Λήθη

Καλότυχοι οἱ νεκροὶ ποὺ λησμονᾶνε
τὴν πίκρια τῆς ζωῆς. Ὅντας βυθίσει
ὁ ἥλιος καὶ τὸ σούρουπο ἀκλουθήσει,
μὴν τοὺς κλαῖς, ὁ καημός σου ὅσος καὶ νἆναι.

Τέτοιαν ὥρα οἱ ψυχὲς διψοῦν καὶ πᾶνε
στῆς λησμονιᾶς τὴν κρουσταλλένια βρύση·
μὰ βοῦρκος τὸ νεράκι θὰ μαυρίσει,
ἂ στάξει γι᾿ αὐτὲς δάκρυ ὅθε ἀγαπᾶνε.

Κι ἂν πιοῦν θολὸ νερὸ ξαναθυμοῦνται.
Διαβαίνοντας λιβάδια ἀπὸ ἀσφοδύλι,
πόνους παλιούς, ποὺ μέσα τους κοιμοῦνται.

Ἂ δὲ μπορεῖς παρὰ νὰ κλαῖς τὸ δείλι,
τοὺς ζωντανοὺς τὰ μάτια σου ἂς θρηνήσουν:
Θέλουν μὰ δὲ βολεῖ νὰ λησμονήσουν.


Γιατί πιστεύετε ότι τα σονέτα "Μούχρωμα" (σχολικό βιβλίο) και "Λήθη", εντάσσονται στην παραδοσιακή ποίηση;

Ο Γιάννης Λιάσκος υποστηρίζει ότι "... το ιδιόρρυθμο αυτό ποιητικό είδος, μπορεί να θεωρείται παρακμασμένο και απαρχαιωμένο από τους θιασώτες της μοντέρνας τεχνοτροπίας, δεν παύει, όμως, να αποτελεί ένα «πετράδι», μια «πνευματική όαση» σε μια εποχή που οι αξίες καταρρακώνονται, τα πάντα αμφισβητούνται και επιχειρούνται διαρκώς ανανεώσεις σε κάθε μορφή τέχνης και τεχνοτροπίας." Ποια είναι η δική σας άποψη;

3 σχόλια: