Εν αναμονή του νέου έτους...

μετέρχομαί σε σύμβολον ποιεόμενος

              Αρχίλοχος, 218 W

Kalantum latinum felix et melodicum

Νικηφόρος Λύτρας, Κάλαντα (1872)

Αdeste fideles laeti triumphantes,
venite, venite in Bethlehem.
Natum videte,
regem angelorum.
Venite adoremus (ter)
Dominum.

En grege relicto, humiles ad cunas,
vocati pastores adproperant.
Et nos ovanti gradu festinemus,
venite adoremus (ter)
Dominum!

Δομήνικος Θεοτοκόπουλος, Η Προσκύνηση των Ποιμένων (1603-1607)

Deum de Deo, lumen de lumine
gestant puellae viscera.
Deum verum, genitum non factum.
Venite adoremus (ter)
Dominum!

Cantet nunc 'Io', chorus angelorum,
cantet nunc aula caelestium,
Gloria! Soli Deo Gloria!
Venite adoremus (ter)
Dominum.

Ergo qui natus die hodierna.
Jesu, tibi sit gloria,
Patris aeterni Verbum caro factum.
Venite adoremus (ter)
Dominum.

Τα κάλαντα στα Λατινικά μου τα έστειλε η κόρη μου, στην οποία τα έστειλε -όπως και σε όλους τους φοιτητές του στη Φιλολογία Αθήνας- ο καθηγητής της κ. Μιχαλόπουλος. Καλοσύνη του! Εγώ φυσικά άδραξα την ευκαιρία να τα αναρτήσω και... να σας ζητήσω να τα μεταφράσετε!  Ίσως βοηθήσει και η φωνή του Andrea Bocelli...

Quis vult conari?

Κι όμως! Σε πείσμα όσων πίστεψαν ότι δε θα ανταποκριθεί κανείς στην πρόκλησή μου -καλά κρατεί το επιχείρημα περί "νεκρής" γλώσσας ως άλλοθι για την έλλειψη προσπάθειας-, ο συνάδελφος epikouros  (Μιχάλης Σαρρής) τόλμησε μια καταπληκτική μετάφραση, την οποία δημοσίευσε στο αξιόλογο ιστολόγιό του http://klasiko-epikouros.blogspot.gr/ και εγώ, φυσικά, αναδημοσιεύω.

Εξάλλου, ad augusta per angusta!

Ελάτε/φτάστε πιστοί χαρούμενοι θριαμβολογώντας (πανηγυρίζοντας)

ελάτε, ελάτε στη Βηθλεέμ.

Δείτε τον γεννημένο,

τον βασιλιά των αγγέλων.

Ελάτε (εμπρός) να λατρέψουμε

τον Κύριο.

Ιδού, αφού άφησαν το κοπάδι, ταπεινοί στην καταγωγή,

ονομαστοί (που ονομάστηκαν) ποιμένες σπεύδουν.

Κι εμείς με χαρούμενο βήμα ας σπεύσουμε,

ελάτε (εμπρός) να λατρέψουμε

τον Κύριο.

Θεόν εκ Θεού, φως εκ φωτός

φέρει η κοιλία παρθένου (κοπέλας).

Θεόν αληθινό, γεννηθέντα ου ποιηθέντα.

Ελάτε (εμπρός) να λατρέψουμε

τον Κύριο.

Ας τραγουδάει τώρα "ω (επιφώνημα χαράς)", ο χορός των αγγέλων,

ας τραγουδάει τώρα η αυλή των ουρανίων,

Δόξα! Δόξα στον μόνο Θεό!

Ελάτε (εμπρός) να λατρέψουμε

τον Κύριο.

Λοιπόν, (που) γεννήθηκε(ς) τη σημερινή μέρα.

Ιησού, σ’ εσένα ας είναι η δόξα,

του αιώνιου Πατέρα ο Λόγος (που) έγινε σάρκα.

Ελάτε (εμπρός) να λατρέψουμε

τον Κύριο.

Άντον Τσέχωφ

 

"Tις προάλλες φώναξα στο γραφείο μου τη δεσποινίδα Ιουλία, τη δασκάλα των παιδιών.
Έπρεπε να της δώσω το μισθό της.
- Κάθισε να κάνουμε το λογαριασμό, της είπα.
Θα 'χεις ανάγκη από χρήματα και συ ντρέπεσαι να ανοίξεις το στόμα σου...
Λοιπόν...

Συμφωνήσαμε για τριάντα ρούβλια* το μήνα...
- Για σαράντα.
- Όχι, για τριάντα, το έχω σημειώσει. Εγώ πάντοτε τριάντα ρούβλια δίνω στις δασκάλες... Λοιπόν, έχεις δύο μήνες εδώ...
- Δύο μήνες και πέντε μέρες...
- Δύο μήνες ακριβώς... Το 'χω σημειώσει...
Λοιπόν, έχουμε εξήντα ρούβλια. Πρέπει να βγάλουμε εννιά Κυριακές... δε δουλεύετε τις Κυριακές.
Πηγαίνετε περίπατο μετα παιδιά. Έπειτα έχουμε τρεις γιορτές...
Η Ιουλία έγινε κατακόκκινη και άρχισε να τσαλακώνει νευρικά την άκρη του φουστανιού της, μα δεν είπε λέξη.
- Τρεις γιορτές... μας κάνουν δώδεκα ρούβλια το μήνα... Ο Κόλιας ήταν άρρωστος τέσσερις μέρες και δεν του έκανες μάθημα... Μονάχα με τη Βαρβάρα ασχολήθηκες... Τρεις μέρες είχες πονόδοντο και η γυναίκα μου σου είπε να αναπαυτείς μετά το φαγητό... Δώδεκα και εφτά δεκαεννιά. Αφαιρούμε, μας μένουν... Χμ! σαράντα ένα ρούβλια... Σωστά;

Το αριστερό μάτι της Ιουλίας έγινε
κατακκόκινο και νότισε. Άρχισε να τρέμει το σαγόνι της. Την έπιασε ένας νευρικός βήχας, έβαλε το μαντίλι στη μύτη της, μα δεν έβγαλε άχνα.
- Την παραμονή της πρωτοχρονιάς έσπασες ένα φλιτζάνι του τσαγιού με το πιατάκι του...
Βγάζουμε δύο ρούβλια... Το φλιτζάνι κάνει ακριβότερα γιατί είναι οικογενειακό κειμήλιο, μα δεν πειράζει... Τόσο το χειρότερο! Προχωρούμε! Μια μέρα δεν πρόσεξες τον Κόλια, ανέβηκε ο μικρός στο δέντρο και έσκισε το σακάκι του... Βγάζουμε άλλα δέκα ρούβλια... Άλλη μια μέρα που δεν πρόσεχες, έκλεψε μια καμαριέρα τα μποτάκια της Βαρβάρας. Πρέπει να 'χεις τα μάτια σου τέσσερα, γι' αυτό σε πληρώνουμε... Λοιπόν, βγάζουμε άλλα πέντε ρούβλια. Στις δέκα του Γενάρη σε δάνεισα δέκα ρούβλια...
- Όχι, δεν έγινε τέτοιο πράμα. μουρμούρισε η
Ιουλία.
- Το 'χω σημειώσει!
- Καλά...
- Βγάζουμε είκοσι επτά ρούβλια, μας μένουν δεκατέσσερα.
Τα μάτια της Ιουλίας γέμισαν δάκρυα. Κόμποι ιδρώτα γυάλιζαν πάνω στη μύτη της.
Κακόμοιρο κορίτσι!
- Μα εγώ μια φορά μονάχα δανείστηκα χρήματα.
Μονάχα τρία ρούβλια, από την κυρία, μουρμούρισε η Ιουλία και η φωνή της έτρεμε...
Αυτά είναι όλα όλα που δανείστηκα.
- Μπα; Και γω δεν τα είχα σημειώσει αυτά.
Λοιπόν, δεκατέσσερα έξω τρία, μας μένουν έντεκα. Πάρε τα χρήματά σου, αγαπητή μου!
Τρία... τρία, τρία... ένα και ένα... Πάρ' τα... Και της έδωσα έντεκα ρούβλια. Τα πήρε με
τρεμουλιαστά δάχτυλα και τα έβαλε στην τσέπη της.
- Ευχαριστώ, ψιθύρισε.
Πετάχτηκα ορθός και άρχισα να βηματίζω πέρα δώθε στο γραφείο. Με έπιασαν τα δαιμόνια μου.
- Και γιατί με ευχαριστείς;
- Για τα χρήματα.
- Μα, διάολε, εγώ σε έκλεψα, σε λήστεψα! Και μου λες κι ευχαριστώ;
- Οι άλλοι δε μου 'διναν τίποτα!...
- Δε σου 'διναν τίποτα. Φυσικά! Σου έκανα μια φάρσα για να σου γίνει σκληρό μάθημα. Πάρε τα ογδόντα σου ρούβλια! Τα είχα έτοιμα στο φάκελο! Μα γιατί δε φωνάζεις για το δίκιο
σου; Γιατί στέκεσαι έτσι σαν χαζή; Μπορείς
να ζήσεις σ' αυτό τον κόσμο αν δεν πατήσεις λίγο πόδι, αν δε δείξεις τα δόντια σου;
Γιατί είσαι άβουλη;
Μουρμούρισε μερικά ευχαριστώ και βγήκε. "

* Ά. Τσέχωφ, Διηγήματα

Ο ντιλεταντισμός

Ξεφυλλίζοντας στη σημερινή Καθημερινή τις "Τέχνες και τα Γράμματα", το μάτι μου πέφτει σε ένα άρθρο με τίτλο "Πώς η ποίηση από τέχνη έγινε χόμπι" που υπογράφει ο Κώστας Κουτσουρέλης (ποιητής, διαβάζω στην οικεία παραπομπή). Η στήλη προκρίνει με μεγαλύτερα γράμματα τη διαπίστωσή του "Ο ντιλεταντισμός διαπλάθει αναγνώστες, επηρεάζει εγκεφάλους, διαπαιδαγωγεί. Κάνει την ελαφρότητα ντεκόρ που κυριαρχεί."
"Ο ντιλεταντισμός"; Αρχίζω την ανάγνωση του άρθρου. Εξηγεί. "Ερασιτεχνική απασχόληση με την Τέχνη". Ανατρέχω στο λεξικό, το Βικιλεξικό αρχικά, μετά το ετυμολογικό του Μπαμπινιώτη. Ντιλετάντης "πρόσωπο που ασχολείται ερασιτεχνικά με κάτι" μαθαίνω, dilettante "ερασιτέχνης" στα ιταλικά, από το λατινικό  delectare.
Συνεχίζω την ανάγνωση. "Στη συγκινητική τους πλειονότητα, τα ποιήματα που βλέπουν σήμερα το φως είναι τόσο άτεχνα, τόσο του ποδαριού, προδίδουν τέτοια άγνοια για τα βασικά, που ενίοτε περνούν για φάρσα ή σαρδόνιο χιούμορ. Ωστόσο όχι, δεν έχουμε να κάνουμε εδώ με παρωδία. Τα έργα αυτά κυκολοφορούν από εκδότες ευυπόληπτους, προβάλλονται, επαινούνται." [...] Παρακάτω, "Ο ντιλετάντης είναι ασυμβίβαστος. Κατά κανόνα αγνοεί το έργο των συγχρόνων του, μάλιστα επαίρεται γι αυτό. Ακόμη και τους μέγιστους Νεκρούς τους αποφεύγει. Η λογοτεχνική του κατάρτιση είναι θεμελιωμένη ακλόνητα στα εφηβικά του ξεφυλλίσματα. Στα έργα του πενηντάρη σήμερα, βλέπει κανείς -πόσο έντιμο!- τι διάβαζε όταν ήταν στα θρανία. Ο ντιλετάντης είναι πρωτοπόρος. Δηλώνει αναφανδόν μοντέρνος. Από τα χούγια των νεωτερικών, απ' τον ερμητισμό, τη σκοτεινότητά τους, καταλαβαίνει ένα κυρίως: ότι έχει την άδεια να κάνει ό,τι του αρέσει. Ο πεπρωμένος στίχος του είναι ασφαλώς ο 'ελεύθερος' -όσο πιο λάσκα ρέει και πιο χαλαρά, τόσο πιο αυθόρμητος ακούγεται και ωραίος." [...] "Αραιά και πού είναι λόγιος. Όμως τότε του δίνει και καταλαβαίνει: τα στιχουργήματά του είναι γεμάτα αφορισμούς, αξιώματα ποιητικής, κατεβατά διακειμενικά, τσιτάτα -κοπιάρει από παντού ασταμάτητα. Όσοι τολμήσουν δε να του το πουν, τους κατακεραυνώνει: 'mature poets steal'! (που λέει κι ο Έλιοτ...)." [...]  Τελειώνοντας, "Με μία λέξη, ο ντιλετάντης μας είναι ευτυχής. Ούτε καλύτερος, ούτε χειρότερος από τη χώρα ή τη στιγμή όπου ζει, μες στην ανέμελή του αυτάρκεια δεν ξέρει από ευθύνες. Έναντι  αυτών που τον διαβάζουν, λ.χ. Ή έναντι μιας παράδοσης ποιητικής αιώνων. Ή, έστω, της γλώσσας όπου γράφει. Αυτός κάνει το χόμπι του επιτέλους! Δεν ξέρει καν ότι παρασιτεί. Αλλά και να το γνώριζε, γιατί να ενδιαφερθεί; Ο ντιλετάντης δε λογοδοτεί, γι αυτό είναι ντιλετάντης."

 Δε θα διαφωνήσω. Δεν έχω άλλωστε την ενημέρωση που θα έπρεπε για να το επιχειρήσω. Δεν έχω διαβάσει όλα τα ποιήματα που εκδόθηκαν πρόσφατα για να μπορώ να κρίνω, να συμφωνήσω ή να διαφωνήσω. Από κάποιες περιστασιακές ή τυχαίες αναγνώσεις, πολλές εξ αυτών προερχόμενες κυρίως από το διαδίκτυο -οι εκδόσεις έχουν αρχίσει να γίνονται πια πολυτέλεια- δε θεωρώ ότι μπορώ να αποφανθώ. Ίσως είμαι ντιλετάντης αναγνώστης...

Όμως, σκέφτομαι ότι αυτές οι εκδόσεις υπάρχουν, ότι και οι δημοσιεύσεις στο διαδίκτυο υπάρχουν... Πολλές είναι άτεχνες, ερασιτεχνικές, αδούλευτες, χωρίς κοπιώδη προσπάθεια, χωρίς τις βασάνους μιας πραγματικής εσωτερικής διεργασίας... Αναρωτιέμαι: θα ήταν καλύτερο να μην υπάρχουν; Όντως, στα πενήντα του κανείς θα πρέπει να είναι πιο ώριμος, να προτιμά τη σιωπή αν δεν έχει πραγματικά κάτι να πει... Όμως υπάρχουν και νεοσσοί που ανοίγουν αδέξια λογοτεχνικά φτερά. Αυτοί;

Ενθαρρύνω έφηβους μαθητές να γράψουν κάτι δικό τους, συχνά σε διάλογο με τα κείμενα που συναντούν στα σχολικά τους βιβλία. Καταλαβαίνω κάποτε ότι φλερτάρουν με την τέχνη.  Την ποίηση, συχνά. Ή την πεζογραφία. Με τη ζωγραφική, κυρίως. Απογοητεύομαι όταν τεχνηέντως το κρύβουν...  Γεμίζω ελπίδες κάθε φορά που περισσότερο ή λιγότερο δειλά δέχονται να δημοσιοποιηθεί κάποια δημιουργία τους. Κι όταν συναντώ άρνηση για την τέχνη συλλήβδην -και, πιστέψτε με, γίνεται πολύ συχνότερα απ' όσο θα απευχόμουν- απόγνωση! Μήπως είμαι ντιλετάντης δον Κιχώτης;

Στο άρθρο, ξαναδιαβάζω για τον ντιλετάντη: "Ούτε καλύτερος, ούτε χειρότερος από τη χώρα ή τη στιγμή όπου ζει". Εύστοχο. Μήπως τελικά αυτό καθορίζει και τα υπόλοιπα; Εξάλλου, παραφράζοντας τον Μπρεχτ, οι λαοί έχουν τους ποιητές που τους αξίζουν... Αλλά και πάλι... Μήπως να αφήσουμε την τελική ετυμηγορία στο χρόνο; Εξάλλου, αυτό δε γίνεται πάντα; Ο Καρυωτάκης το είπε, χρόνια πριν...

Μικρή ασυμφωνία εις Α μείζον

Α! κύριε, κύριε Μαλακάση,
ποιος θα βρεθεί να μας δικάσει,
μικρόν εμέ κι εσάς μεγάλο
ίδια τον ένα και τον άλλο;
Τους τρόπους, το παράστημά σας,
το θελκτικό μειδίαμά σας,
το monocle που σας βοηθάει
να βλέπετε μόνο στο πλάι
και μόνο αυτούς να χαιρετάτε
όσοι μοιάζουν αριστοκράται,
την περιποιημένη φάτσα,
την υπεροπτική γκριμάτσα
από τη μια μεριά να βάλει
της ζυγαριάς, κι από την άλλη
πλάστιγγα να βροντήσω κάτου,
μισητό σκήνωμα, θανάτου
άθυρμα, συντριμμένο βάζον,
εγώ, κύμβαλον αλαλάζον.
Α! κύριε, κύριε Μαλακάση,
ποιος τελευταίος θα γελάσει;

Κώστας Καρυωτάκης, από τη συλλογή Ελεγεία και Σάτιρες

Κατερίνα Γώγου

Φοιτήτρια ήμουν, στο τρίτο έτος νομίζω. Σε μια αναζήτηση βιβλίων, δε θυμάμαι αν ήταν σε βιβλιοπωλείο ή σε κάποιον πάγκο -διαδίκτυο τότε δεν είχαμε-, έπεσα πάνω σε μια συλλογή ποιημάτων που λεγόταν "Το ξύλινο παλτό". Δημιουργός ήταν η Κατερίνα Γώγου - αυτή η ηθοποιός των ελληνικών ταινιών της παιδικής μου ηλικίας, που τη θυμόμουν σε ρόλους ελαφρόμυαλης, ψευτοεπαναστάτριας, αντιπροσώπου εν γένει της νεολαίας του συρμού... "Μπα, γράφει και ποιήματα;" σκέφτηκα. Το αγόρασα το βιβλίο, πιο πολύ από περιέργεια, το άντεχε και η φοιτητική μου τσέπη... Το τοποθέτησα στην αυτοσχέδια και πενιχρή ακόμη φοιτητική μου βιβλιοθήκη. Κάτι πεταχτές ματιές έριξα τότε. Κάποια ξεφυλλίσματα έκανα αργότερα, κάθε φορά που τακτοποιούσα τα βιβλία μου, περήφανη που η συλλογή μεγάλωνε. Πάντα σκεφτόμουν ότι κάποια στιγμή θα το διάβαζα επισταμένα...

Πρόσφατα έμαθα ότι κυκλοφόρησε ένα βιβλίο-cd με μελοποιημένα ποιήματα της Κατερίνας Γώγου με τίτλο "Πάνω κάτω η Πατησίων". Ανέτρεξα στη βιβλιοθήκη μου να διαβάσω επιτέλους "Το ξύλινο παλτό" της με την προσοχή που του αξίζει. Με περίμενε μια έκπληξη. Το βιβλίο δεν υπήρχε. Το είχε πάρει ο γιος μου, που έφυγε φοιτητής, μαζί με άλλα βιβλία μου, για να αρχίσει τη στελέχωση της δικής του φοιτητικής βιβλιοθήκης... Ας είναι. Ας το διαβάσει εκείνος όπως πρέπει, αφού εγώ...

Σήμερα το πρωί άκουσα στο ραδιόφωνο, σε μια εκπομπή μνήμης για το αγόρι που δολοφονήθηκε σαν σήμερα πριν τέσσερα χρόνια, ένα μελοποιημένο ποίημα της Κατερίνας Γώγου. Το βρήκα σε μια σύντομη αναζήτηση στο διαδίκτυο.

Θα ´ρθει καιρός

Θα ´ρθει καιρός που θα αλλάξουν τα πράγματα. 
Να  το θυμάσαι Μαρία. 
Θυμάσαι Μαρία στα διαλείμματα εκείνο το παιχνίδι 
που τρέχαμε κρατώντας τη σκυτάλη 
-μη βλέπεις εμένα- μην κλαις. Εσύ εισ' η ελπίδα. 
’και θά ρθει καιρός 
που τα παιδιά θα διαλέγουν γονιούς 
δε θα βγαίνουν στην τύχη 
Δε θα υπάρχουνε πόρτες κλειστές 
με γυρμένους απέξω 
Και τη δουλειά 
θα τη διαλέγουμε 
δε θά ´μαστε άλογα να μας κοιτάνε στα δόντια. 
Οι άνθρωποι -σκέψου!- θα μιλάνε με χρώματα 
κι άλλοι με νότες. 
Να φυλάξεις μονάχα 
σε μια μεγάλη φιάλη με νερό 
λέξεις και έννοιες σαν κι αυτές 
απροσάρμοστοι-καταπίεση-μοναξιά-τιμή-κέρδος-εξευτελισμός 
για το μάθημα της ιστορίας. 
Είναι Μαρία -δε θέλω να λέω ψέματα- δύσκολοι καιροί. 
Και θα ´ρθούνε κι άλλοι. 
Δεν ξέρω -μην περιμένεις και από μένα πολλά- 
τόσα έζησα, τόσα έμαθα, τόσα λέω 
κι απ' όσα διάβασα ένα κρατάω μόνο: 
"Σημασία έχει να παραμένεις άνθρωπος". 
Θα την αλλάξουμε τη ζωή! 
Παρ' όλα αυτά Μαρία.  

Δεν ξέρω αν είναι από "Το ξύλινο παλτό", δεν μπόρεσα να το εξακριβώσω. Ξέρω όμως πως μου μίλησαν οι στίχοι. Όλοι.

Δεν μπορεί, θα ´ρθει καιρός...

Stabat mater

Λατινικά. Β´ Λυκείου. Ασκήσεις. Το ρήμα sto στον παρατατικό...

Η ερώτηση από το Δημήτρη Κ. και την Ελένη Κ.: "Τι είναι το stabat mater"; Σκέψη. Εύκολη η μετάφραση για τα παιδιά. Ωστόσο, δε μένουν ικανοποιημένα. Εύλογο. Τι σημαίνει; Τι αντιπροσωπεύει; Διερευνητικές  ερωτήσεις για την πηγή αναφοράς και πληροφόρησης. Απορία. 

Και να που μια μικρή έρευνα στο διαδίκτυο (Wikipedia, καταπληκτική... http://en.wikipedia.org/wiki/Stabat_Mater) αναδεικνύει έναν θαυμάσιο καθολικό ύμνο του 13ου αι. στη Μητέρα του Χριστού, τη χαρούμενη για την ελπιδοφόρα γέννησή του, τη θλιμμένη για τον άδικο θάνατό του. Στεκόταν πάντα δίπλα στο παιδί της η μητέρα η speclosa, η μητέρα η dolorosa. Η μητέρα....
Ο ύμνος μέσα στους αιώνες έγινε πηγή έμπνευσης για ζωγράφους και μουσικούς. Η ερώτηση μέσα στην τάξη έγινε πηγή για έρευνα και σκέψη, ανακάλυψη και γνώση, αισθητική απόλαυση. Η ερώτηση των μαθητών εφαλτήριο μάθησης. Υπέροχο!

Ακολουθούν οι τέσσερις πρώτες στροφές του ύμνου στα Λατινικά και μια απόπειρα μετάφρασης στα Αγγλικά (στα Ελληνικά δε βρήκα μετάφραση, θα προσπαθήσει κάποιος;) που διατηρεί το αρχικό μέτρο (τροχαϊκό τετράμετρο) και το ύφος του πρωτότυπου ύμνου.

Stabat Mater

Stabat mater dolorosa
juxta Crucem lacrimosa,
dum pendebat Filius.

Cuius animam gementem,
contristatam et dolentem
pertransivit gladius.

O quam tristis et afflicta
fuit illa benedicta,
mater Unigeniti!

Quae moerebat et dolebat,
pia Mater, dum videbat
nati poenas inclyti.

At the Cross her station keeping,
stood the mournful Mother weeping,
close to her Son to the last.

Through her heart, His sorrow sharing,
all His bitter anguish bearing,
now at length the sword has passed.

O how sad and sore distressed
was that Mother, highly blest,
of the sole-begotten One.

Christ above in torment hangs,
she beneath beholds the pangs
of her dying glorious Son.

 Μετάφραση από τον  Eduard Caswall Lyra Catholica (1849)

Έμπνευση από τον Ξενοφώντα...

Ναυμαχία - Κρατήρας του 7ου αι. π.Χ.

Και να που η έμπνευση για δημιουργία πηγάζει και από την Αρχαιοελληνική Γραμματεία...

Οι μαθητές μπήκαν στη θέση των συμμετεχόντων στη ναυμαχία στους Αιγός ποταμούς και κατέγραψαν κατά ομάδες τα ημερολόγιά τους.  Δύο από τις ομάδες δημοσιεύουν τις δημιουργίες τους:

Ημερολόγιο ενός Αθηναίου στρατιώτη...

Η λεηλασία στη Χίο και την Έφεσο ήταν νικηφόρα. Η έκβαση του πολέμου τείνει να είναι θετική για μας, καθώς η αριθμητική μας υπεροχή φαίνεται να έχει καθηλώσει τους εχθρούς σε τέτοιο βαθμό, ώστε οι κινήσεις τους να είναι προσεκτικές και στρατηγικά ορθές. Φαίνεται πως οι εχθροί με τη βοήθεια του πεζικού κατέλαβαν τη Λάμψακο, σημαντικό σημείο ανεφοδιασμού για μας. Αφού η πρόσβαση στη Λάμψακο ήταν πλέον ανέφικτη, αναγκαστήκαμε να αγκυροβολήσουμε στον Ελαιούντα της Χερσονήσου. Μόλις ανεφοδιαστήκαμε, είχαμε ως ορμητήριο τους Αιγός ποταμούς, περιοχή που βρισκόταν απέναντι από τη Λάμψακο. Την επόμενη μέρα παραταχθήκαμε απέναντι από τους Σπαρτιάτες. Όμως δεν έπαιρναν θέση μάχης, γεγονός που εκλάβαμε ως αίσθημα τρόμου. Μια μέρα εμφανίστηκε ο Αλκιβιάδης για να συμβουλέψει τους ναυάρχους μας σχετικά με τη μάχη. Φυσικά οι ναύαρχοί μας δεν ακολούθησαν τις συμβουλές του, καθώς η αίσθηση της υπεροχής του στόλου μας δεν άφηνε περιθώρια για περαιτέρω συμβουλές. Μετά από λίγες μέρες, καθώς οι συντηρητικές κινήσεις του Λυσάνδρου διεύρυναν την οκνηρία μας, ένα σύντομο ρίγος διαπέρασε τις ραχοκοκαλιές μας, καθώς διακρίναμε το στόλο του Λυσάνδρου να επιτίθεται αιφνιδιαστικά. Η συνέχεια φαινόταν ζοφερή, καθώς τα πλοία μας δεν ήταν πλήρως επανδρωμένα. Πράγματι είδαμε τους συμμάχους μας να αποδεκατίζονται σε μια άνιση μάχη. Καθώς η κατάσταση φάνταζε ως νέμεση των θεών, η μόνη μου επιλογή ήταν να διαφύγω στα γύρω οχυρά...

Γιώργος Αλεξόπουλος

Κοσμάς Αντωνίου

Θανάσης Βουλγαρίδης

Νικηφόρος Δούκας

Ημερολόγιο ενός Σπαρτιάτη κατασκόπου...

Είχαμε αγκυροβολήσει στη Σηστό κουρασμένοι και ταλαιπωρημένοι. Απέναντί μας, σε απόσταση αναπνοής, στους Αιγός ποταμούς, ήταν παραταγμένοι οι Αθηναίοι. Ο Λύσανδρος μας έστελνε καθημερινά να παρακολουθούμε τις κινήσεις των Αθηναίων. Συχνά απορούσα με τη στάση τους. Πώς μπορούσε, αναρωτιόμουν, ένας τόσο διακεκριμένος στόλος, τη στιγμή που συμμετείχε σε ένα τόσο σημαντικό πόλεμο, να είναι τόσο ανεύθυνος; Τους έβλεπα και παραξενευόμουν, πώς τους επιτρεπόταν από τους στρατηγούς τους να διασχίζουν καθημερινά τόσο μεγάλες αποστάσεις για να ανεφοδιαστούν; Κατασκοπεύαμε τους Αθηναίους επί τέσσερις μέρες και χαλάρωναν ολοένα και περισσότερο. Ήταν διασκορπισμένοι και δεν υπήρχαν παρά ελάχιστοι μέσα στα πλοία. Πήγαιναν και αγόραζαν τα τρόφιμά τους από την τοπική αγορά στη νότια ακτή του Ελλησπόντου. Ξημέρωνε πέμπτη μέρα. Ο Λύσανδρος μας έδωσε διαταγή από το βράδυ, όταν πλησιάσουμε στη βάση των Αθηναίων και διαπιστώσουμε ότι επικρατεί η ίδια κατάσταση, να είναι δηλαδή ανοργάνωτοι και μη παρατεταγμένοι, να επιστρέψουμε γρήγορα στη Λάμψακο και στη μέση της διαδρομής να υψώσουμε μια ασπίδα, ώστε να του δώσουμε σήμα για να επιτεθεί αιφνιδιαστικά. Κι έτσι ακριβώς έγινε. Ενημερώσαμε γρήγορα το Λύσανδρο και ο ίδιος έδωσε διαταγή στα πλοία να πλεύσουν εναντίον των Αθηναίων. Επικρατούσε αγωνία, το άγχος μας είχε υποδουλώσει και η φοβέρα του πολέμου πλησίαζε ολοένα και περισσότερο. Τελικά απεδείχθη ότι το σχέδιο του Λυσάνδρου ήταν ευφυές, ορθό και αποτελεσματικό. Είναι ένας ικανός και έξυπνος άνθρωπος, γιατί κατάφερε να νικήσει το μεγαλύτερο στόλο της εποχής μας. Χάρη σ´ αυτόν εμείς οι Λακεδαιμόνιοι καταφέραμε να ελευθερώσουμε τις πόλεις που υποδούλωσαν οι Αθηναίοι και να κερδίσουμε τον πόλεμο.

Ελίνα Αγαπίδου

Σοφία Αρβανιτίδου

Βασιλική Γκιλδάκη

Γιολαντίνα Ελευθεριάδου

Ημερολόγιο του Κόνωνα...

     Σήμερα το πρωί ξεκινήσαμε λεηλατώντας τα εδάφη του Βασιλέως. Κάναμε επιδρομή στη Χίο και την Έφεσο. Επιπλέον, ετοιμαστήκαμε για ναυμαχία εκλέγοντας νέους στρατηγούς, ανάμεσα στους οποίους ήταν ο Μένανδρος, ο Τυδέας και ο Κηφισόδοτος. Η νίκη πλέον είναι δική μας! Στη συνέχεια αγκυροβολήσαμε στον Ελαιούντα της Χερσονήσου με εκατόν ογδόντα πλοία. Ενώ λοιπόν προγευματίζαμε, έφτασαν τα νέα για τη Λάμψακο, την οποία κατέλαβε ο Λύσανδρος. Ήταν πολύ δυνατό το χτύπημα για μας. Την ίδια στιγμή εκπλεύσαμε για τη Σηστό, από όπου, αφού εφοδιαστήκαμε, συνεχίσαμε για τους Αιγός ποταμούς. Παραταχθήκαμε κατά μέτωπο έξω από το λιμάνι έτοιμοι για ναυμαχία. Επειδή όμως πέρασε η μέρα χωρίς επίθεση από το Λύσανδρο, πήγαμε για ανεφοδιασμό στη Σηστό, δεκαπέντε στάδια μακριά. Ο Λύσανδρος  ήταν πολύ δειλός για να μας αντιμετωπίσει!

    Σήμερα εμφανίστηκε μπροστά σε μένα και τους υπόλοιπους στρατηγούς ο θρασύτατος Αλκιβιάδης και μας είπε να αγκυροβολήσουμε στο λιμάνι της Σηστού, σα να ήταν αυτός ο στρατηγός. Γι αυτό εμείς, και ιδίως ο Τυδέας και ο Μένανδρος, αντιταχθήκαμε και του ζητήσαμε να φύγει. Πώς τόλμησε να πει κάτι τέτοιο; Είναι απαράδεκτος!

   Εδώ και πέντε μέρες, αποβιβαζόμασταν και διασκορπιζόμασταν στη Χερσόνησο για να αγοράσουμε τροφές. Καθώς όμως ήμασταν σκορπισμένοι, είδα τον εχθρό να πλησιάζει αιφνιδιαστικά! Τα περισσότερα πλοία μέσα στην ταραχή και τον πανικό βρέθηκαν σχεδόν άδεια. Μόνο το πλοίο μου, η Πάραλος και άλλα επτά πλοία ήταν πλήρως επανδρωμένα και αποφασίσαμε να ανοιχτούμε στο πέλαγος. Έχασα τη γη κάτω από τα πόδια μου όταν συνειδητοποίησα ότι θα βγαίναμε εμείς οι ηττημένοι, ενώ είχαμε τη νίκη σίγουρη. Αυτοί που παρέμειναν στη στεριά συνελήφθησαν, οι υπόλοιποι κατέφυγαν στα οχυρά, ενώ η Πάραλος κατευθύνθηκε προς την Αθήνα για να αναγγείλει τα γεγονότα. Εγώ, αφού κατέβασα τα ιστία από το πλοίο του Λυσάνδρου, έπλευσα προς την Κύπρο, στο φίλο μου τον Ευαγόρα, για να ζητήσω βοήθεια και να αποφύγω την αντίδραση των Αθηναίων.

   Είμαι σίγουρος τώρα πια πως οι Αθηναίοι θα με θεωρούν υπεύθυνο για την ήττα μας και την καταστροφή του στόλου μας... Είμαι πολύ απογοητευμένος από τον εαυτό μου, αλλά κάποια μέρα θα καταφέρω να νικήσω τους Λακεδαιμόνιους!

Μαρία Βαφειάδου

Θωμαή Βεργίδου

Μαρία Βουκουρεσλή

Βασιλική Γιαννούλη

Όταν δύο ερωτευμένοι αποχωρίζονται...

Για το ποίημα [Πάγω...] οι μαθητές  του Α2 συνεργάστηκαν και δημιούργησαν θεατρικούς διαλόγους με πολύ κέφι, συναίσθημα και φαντασία! 

Ιδού κάποιες πρωτότυπες δημιουργίες:

 Με ρίμα...

- Αγάπη μου, ήρθε δυστυχώς η ώρα εγώ να αποχαιρετήσω

  κι εσένα πίσω να αφήσω...

- Όχι, μην το κάνεις, μην τολμήσεις, εμένα πίσω να αφήσεις!

- Φεύγω, θεά μου, και μην απορείς πώς εμένα πίσω θα ξαναδείς,

  γιατί μπορεί να φύγω, αλλά τις σκέψεις μου σε σένα πίσω τις αφήνω!

- Μη, καλέ μου, μη φύγεις, γιατί αν σε χάσω θα τρελαθώ νομίζω, 

  δεν μπορώ να ζω χωρίς εσένα να αντικρίζω...

- Αν κάποτε ένιωσες πάθος αγάπης μέσα σου, φύλαξε τη δική μου καρδιά,

  γιατί μπορεί αυτό το σώμα να μη σε αντικρίσει ξανά...

- Κάτι τέτοιο να μη γίνει ποτέ εύχομαι, κι αν εσύ θες μαζί σου αμέσως έρχομαι!

- Όχι, δε θα το επιτρέψω, τη δική σου ζωή να ριψοκινδυνεύσω!

  Κι αν από κάπου ακούσεις ότι εγώ κάποια άλλη εκτός από σένα αγάπησα,

  πες  τους εκ μέρους μου "Πώς είναι δυνατόν να αγαπήσει χωρίς την καρδιά  

  του;"

Απόστολος Καραβασίλης

Γιώργος Κιτσόπουλος

Με σκηνοθετικές οδηγίες...

- Κυρά μου, πλησιάζει ο καιρός που θα πρέπει να αποχωριστούμε ο ένας τον    

  άλλο...

- Μα πώς θα μπορέσει όμως η αγάπη μας με όλη αυτή την απόσταση που θα

 μας  χωρίζει να διατηρηθεί;

- Ακόμα και μακριά σου όμως, άγγελέ μου, που θα βρίσκομαι, αφήνω εδώ σε 

  σένα το είναι μου, τις σκέψεις μου...

  (Δάκρυα στο πρόσωπο των δύο ερωτευμένων...)

- (Ο λόγος του νέου διακόπτεται από την κοπέλα) Σταμάτα! Δε θέλω να

   σκέφτομαι τι θα ακολουθήσει...

- Μ´ αγαπάς και σ´ αγαπώ, αφού το θέλουμε κι οι δυο, θα τα καταφέρουμε, 

  τίποτα δε θα μπορέσει να μας χωρίσει... Η καρδιά μου ανήκει σε σένα μόνο!

- Ακόμα κι έτσι όμως, τίποτα δε θα παραμείνει όπως ήταν... Θα με ξεχάσεις   

  και θ´ αγαπήσεις άλλη...

- Η καρδιά μου θα 'ναι εδώ μαζί σου, μάτια μου.... Πώς θ´ αγαπήσω άλλη;

Αλέξανδρος Δελησταμάτης

Θανάσης Κοτζιάμπασης

Με αναπαράσταση...

- Σε λίγο θα έρθει η ώρα που θα φύγω από κοντά σου, όμως, άγγελέ μου,
  αφήνω σε σένα όλο τον εαυτό μου!
- Και πώς, αγάπη μου, θα μπορέσεις, μακριά μου που θα πας, ν´ αφήσεις σε
  μένα την  ψυχή σου, αφού δε θα ´σαι πια μαζί μου;
- Μην απορείς, θεά μου, πώς θα μπορέσω να το κάνω, μπορεί να φεύγω, αλλά
  όπου κι αν πάω, θα μείνουν μαζί σου οι σκέψεις μου!
- Κάτσε λίγο ακόμα, κάτσε να σε χαρώ, γιατί τώρα που θα φύγεις, φοβάμαι
  μην η αγάπη μας χαθεί...
- Φεύγω, κι αν κάποτε με αγάπησες πραγματικά, φύλαξε την καρδιά μου, γιατί
  αν το θέλει η ζωή, μπορεί να μην ξαναβρεθούμε...
- Κι αν φύγεις και με ξεχάσεις, και κάποια άλλη η καρδιά σου αγαπήσει, εγώ τι
   θ´ απογίνω;
- Αν ποτέ ακούσεις πως άλλη εγώ αγάπησα και ξέχασα εσένα, η απάντησή σου
  θα ´ναι:  "Πώς χωρίς, χωρίς την καρδιά του, ήταν δυνατόν να αγαπήσει;"

Βάσω Καραθανασίου

Σταύρος Κετσιτζής

 

Το ποίημα συνεχίζει να εμπνέει...

Οι μαθητές του Α5 έδωσαν τη δική τους εκδοχή θεατρικού διαλόγου για τον αποχωρισμό των ερωτευμένων:

Με ρομαντισμό...

- Αγάπη μου, είναι πολλά αυτά που θέλω να σου πω...

-Τι είναι, μωρό μου;

-Δεν ξέρω από πού να αρχίσω, άγγελέ μου, τα συναισθήματα μου για σένα είναι τόσο δυνατά...

- Κι εγώ νιώθω χαρούμενη δίπλα σου, ευτυχισμένη, όταν σε βλέπω νιώθω ότι η μέρα περνάει τόσο γρήγορα που δεν την καταλαβαίνω.

- Μπορεί να φεύγω αλλά η καρδιά μου και οι σκέψεις μου θα είναι εδώ, μαζί σου.

- Πώς να αφήσεις την καρδιά σου εδώ, αν δεν είσαι εδώ, κοντά μου;

- Να σκέφτεσαι πως είμαι εδώ! Αφήνω εδώ τον εαυτό μου και είμαι όλος δικός σου για πάντα!

- Και εσύ το ίδιο! Να ξέρεις πως η καρδιά μου είναι δική σου και να με σκέφτεσαι κάθε μέρα, κάθε λεπτό, όπου κι αν είσαι, ό,τι κι αν κάνεις.

- Φεύγω, κι αν κάποτε νιώσεις το πάθος της αγάπης, φύλαγε και για μένα, γιατί δεν θα είμαι εδώ.

- Θα σου φυλάω το πάθος ώσπου να έρθεις...

- Και κάτι ακόμη! Αν κάποιος σου πει πως αγάπησα ποτέ κάποια άλλη εκτός από σένα, πες του από μέρους μου: χωρίς την καρδιά του πώς θα ήταν δυνατόν να αγαπήσει; ΦΕΥΓΩ, να προσέχεις!

-Θα σε περιμένω! Να προσέχεις! Καλή τύχη...

Ραφαηλία  Ελευθεριάδου

 Με ευαισθησία...

-Αγάπη μου, έφτασε η μεγάλη μέρα του αποχαιρετισμού μας!!!

-Αχ, άγγελε μου, δε θέλω να φύγεις μακριά μου, γιατί η ζωή μου είναι άδεια χωρίς εσένα, και όλα θα είναι άδεια μέχρι την επιστροφή σου...

-Μην κλαις καρδιά μου, γιατί θ' αρχίσω να κλαίω κι εγώ και με αυτό δεν γίνεται τίποτα. Πρέπει αναγκαστικά να φύγω και ξέρεις πολύ καλά πως δεν το επέλεξα εγώ...

-Φοβάμαι να μην ερωτευτείς καμία άλλη εκεί στα ξένα που θα πας!...

-Μην φοβάσαι τίποτα τέτοιο φως μου, γιατί τα μάτια μου δεν μπορούν να αντικρίσουν άλλη εκτός από σένα.

-Θα σε σκέφτομαι! Και στον ύπνο μου ακόμα θα σε φέρνω στ' όνειρό μου! Θα είσαι πάντα μέσα στο υποσυνείδητό μου..! Θα σε σκέφτομαι!!!

-Σ’  αγαπώ πολύ καρδιά μου, γι αυτό και θ' αφήσω  την καρδιά μου  για να την προσέχεις...  Και να είσαι σίγουρη ότι δεν θα ερωτευτώ καμία άλλη εκεί στα ξένα που θα πάω.

-Καλά θα κάνεις μάτια μου, θα την φυλάω σαν φυλακτό και θα την προσέχω σαν τα μάτια μου!

-Να προσέχεις, τίποτα άλλο μην σε νοιάζει. Εσύ να’ σαι  καλά,  για τα άλλα δεν πειράζει, και αν κάποτε βρεις κάποια εμένα να σου θυμίζει, κόψ' της αμέσως τα φτερά,  καθόλου μην ελπίζει...

-Ζωή μου, με ζηλεύει ακόμα και ο θεός και βάσανα μου βρέχει, γιατί έχω έναν άγγελο που εκείνος δεν τον έχει.

-Φεύγω άγγελε μου, θα μιλάμε στο κινητό και με μηνύματα. Σ’ αγαπώ πάρα πολύ και δε θέλω  να σε χάσω ποτέ!!!

-Στο καλό καρδιά μου! Να προσέχεις. Καλή τύχη! Σ’ αγαπωωωώ!!!

Χρύσα Τσανοσίδου 

Με υποσχέσεις παντοτινής αγάπης...

-Αγάπη μου, θέλω να σου πω κάτι...

-Τι είναι, άντρα μου;

-Ξέρεις πως... ξέρεις πως σε λίγο καιρό... αχ, μου είναι τόσο δύσκολο να το πω, ραγίζει η καρδιά μου μόνο που το σκέφτομαι!

-Ξέρω άγγελέ μου, ξέρω πως σύντομα πρέπει να φύγεις.

-Ναι, δυστυχώς... και δεν ξέρω αν θα επιστρέψω. Γι'αυτό θα ήθελα να σου πω πως μπορεί το σώμα μου να είναι μακριά σου όμως η καρδιά μου θα είναι πάντα εδώ κοντά σου. Σώπα τώρα καρδιά μου, μη κλαις, δεν υπάρχει λόγος...

-Αχ, πού να το φανταζόμουν ότι θα έχανα από κοντά μου ό,τι πολυτιμότερο έχω σε αυτή τη ζωή...

-Δε θα με χάσεις μάτια μου, στο υπόσχομαι, θα κάνω τα αδύνατα δυνατά για να είμαι πάλι κοντά σου!

-Να ξέρεις πως εγώ θα σε περιμένω εδώ. Όμως ένα πράγμα δε θα ανεχτώ, να αγαπήσεις κάποια άλλη εκεί που θα πας.

-Μα πώς μπορώ να αγαπήσω χωρίς την καρδιά μου που θα είναι πάντα μαζί σου; Να ξέρεις, άγγελέ μου, τις ατελείωτες ώρες που θα είμαι στο πεδίο της μάχης μόνο η σκέψη σου θα μου δίνει λόγο να συνεχίσω να ζω. Τώρα καλύτερα να τελειώσει αυτή η συζήτηση, δε μπορώ να σε βλέπω να κλαις άλλο!...

Σταμάτης Χονδρογιώργος

Στην κυπριακή διάλεκτο...

                                              

-Μάθκια μου, ξέρεις το πως αγαπώσε πολλά, αλλά εν να λείψει ο χρόνος μου μαζί σου και πρέπει να φύω. Εν κάμεις καλά που κλαίεις, γιατί τωρά εν να αρκέψω να κλαίω και εγώ.

-Μη φοάσαι αγάπη μου και αν νάρτω μαζί σου όπου και να πάεις. Ξέρω το πως ένα να κάμουμε καιρό να βρεθούμε γι αυτό εν να πάω τωρά που τον αερφότεκνό μου να του ζητήσω ριάλια για να έρτω σε σύντομα.

-Και εγώ αγαπώ σε ξέρεις το και ε θέλω να λαλείς πελάρες ότι ένα να φύω και ε θα σε σκέφτουμαι. Εν να θωρώ τις εικόνες σου και ένα μου λείπεις πάρα πολλά. Εν πιστεύκω να λαλείς ότι εν να σε ξεχάσω τωρά που εν να φύω.

-Είπα σου πως εν νάρτω σύντομα. Καλά θα κάμεις να με καρτεράς γιατί αλλιώς εν να σε περιπαίζουν οι κορούες .

-Έννοια σου μάθκια μου κι αν κάποιος είπε σου ποτέ πως αγάπησα ποτέ άλλην καμιάν εκτός που σένα πέστου που λόου μου ότι χωρίς την καρθκιάν του ε θα αγαπήσει ποτέ!...

   Ανέστης Σαπαρίλλας 

6/11/2014

Τμήμα Α3. Τρία παιδιά του τμήματος ετοίμασαν έναν ακόμη θεατρικό διάλογο βασισμένο στο ίδιο ποίημα. Έναν διάλογο πολύ τρυφερό:

Με έντονο ερωτισμό....

Α- Κοντεύει η ώρα κι ο καιρός, φως μου, που θα πρέπει να φύγω από κοντά σου...

Γ- Πού θα φύγεις, έρωτά μου, και θα μ' αφήσεις μοναχή;

Α- Όμως, άγγελε μου, αφήνω εδώ σ' εσένα την καρδιά μου, τον εαυτό και την ψυχή μου.

Γ- Μα τι μου λες, ζωή μου; Εσύ θα βρεις εκεί στα ξένα κάποιαν άλλη καλύτερη για ν' αγαπήσεις...

Α- Μην ακούσω ξανά τέτοια κουβέντα από τα κατακόκκινά σου χείλη. Μόνο εσένα αγάπησα κι εσένα θα αγαπώ, μοναδικέ μου έρωτα!

Γ- Αν μου φύγεις, θα πεθάνω, αγάπη της ζωής μου! Τι θα απογίνω εγώ χωρίς εσένα; Δεν έχω λόγο ύπαρξης πια...

Α- Θα τα καταφέρεις ψυχή μου! Πρέπει να αντέξεις γιατί μια μέρα θα επιστρέψω. Φύλαξε την καρδιά μου. Φύλαξε την καλά! Είναι μια καρδιά που θα σ' αγαπάει για πάντα. Κι αν ποτέ μάθεις πως αγάπησα κάποιαν άλλη, μην το πιστέψεις! Ψέματα θα είναι. Σ' αγαπάω, για πάντα η καρδιά μου σου ανήκει!

 Μάρια Πιρπιρή,  Δήμητρα Αγγελίδη,  Γιουτζέλ  Σιακήρ

Διαβάζουμε...

Από το βιβλίο Λογοτεχνίας της Α´ Λυκείου, 
ας διαβάσουμε τα ποιήματα:

Του νεκρού αδελφού, Παραλογή

Της νύφης που κακοπάθησε, Παραλογή

Η αρπαγή της γυναίκας του Διγενή, Ακριτικό τραγούδι

Ο γιος της χήρας, Ακριτικό τραγούδι

[Άγουρος Ποθοφλόγιστος], από το Ιπποτικό μυθιστόρημα Λίβιστρος και Ροδάμνη (απόσπασμα)

[Αν ήξευρα, κυράτσα μου...] Καταλόγι

[Πάγω...], Κυπριακό

[Ήρθεν η ώρα κι ο καιρός], από τον Ερωτόκριτο του Βιτσέντζου Κορνάρου (απόσπασμα)

και τα πεζογραφήματα:

 Η προίκα, από Τα μυστήρια της Κεφαλλονιάς του Ανδρέα Λασκαράτου (απόσπασμα)

Ο πολυπαθής, Γρηγόριου Παλαιολόγου (απόσπασμα)

Ας προσπαθήσουμε τώρα:  

Για τα ποιήματα:

1. Να διερευνήσουμε το ιστορικό πλαίσιο των κειμένων.

2. Να ιχνηλατήσουμε τη σχέση των μελών της οικογένειας σε όσα από τα κείμενα αφορούν τις οικογενειακές σχέσεις.

3. Να εντοπίσουμε τα είδη των ανθρώπινων τύπων που υπάρχουν στα κείμενα.

4. Να καταγράψουμε τα στοιχεία που αναφέρονται στο προξενιό και στην προίκα.

5. Να διερευνήσουμε το ρόλο των δύο φύλων στο γάμο.

6. Να καταγράψουμε τα χαρακτηριστικά του ερωτευμένου νέου και της ερωτευμένης νέας στα κείμενα με ερωτικό περιεχόμενο και να αναζητήσουμε εκείνα τα χαρακτηριστικά που θα μπορούσαν να υπάρχουν και σε κείμενα της σύγχρονης λογοτεχνίας.

7. Να εντοπίσουμε τα κείμενα στα οποία ενυπάρχουν τα ζεύγη: εξουσία-υποταγή, περιπλάνηση-αναμονή και απαγωγή-διάσωση και να τα σχολιάσουμε σε σχέση με το ρόλο των δύο φύλων, αφού λάβουμε υπόψη μας το ιστορικοκοινωνικό τους πλαίσιο.

8. Αφού εντοπίσουμε τα στερεότυπα της εποχής του κάθε κειμένου για τα δύο φύλα, ελέγχοντας ταυτόχρονα αν αναπαράγονται ή  ανατρέπονται, να τα συγκρίνουμε με τα αντίστοιχα στερεότυπα της σύγχρονης εποχής. 

Για τα πεζογραφήματα:

1. Να εντοπίσουμε τα στοιχεία του κειμένου Τα μυστήρια της Κεφαλλονιάς, τα σχετικά με το θεσμό της προίκας, που είναι πιθανό να χρησιμοποίησαν οι αντίπαλοι του συγγραφέα για να πείσουν το δεσπότη της Κεφαλλονιάς να τον αφορίσει.

2. Να αναζητήσουμε τα στοιχεία ειρωνείας για τη σχέση των δύο φύλων στο κείμενο Ο Πολυπαθής, διερευνώντας αν κάποια από αυτά θα μπορούσαν να αποτελέσουν αντικείμενο ειρωνείας και σε ένα σύγχρονο λογοτεχνικό κείμενο.

Δημιουργούμε!

Και τώρα... ας διασκεδάσουμε δημιουργώντας:

Α. Γράφοντας ημερολόγια...

1. Του νεκρού αδελφού

 Ας γράψουμε μια σελίδα από το ημερολόγιο της Αρετής:

- κατά τη διάρκεια του οικογενειακού συμβουλίου

- κατά τη μεταφορά της από το νεκρό Κωσταντή

- κατά τη συνάντησή της με τη μητέρα της

2.  Της νύφης που κακοπάθησε

 Ας γράψουμε μια σελίδα από το ημερολόγιο της νύφης:

-κατά τη διάρκεια του προξενιού πριν από το γάμο

-αφού “κακοπάθησε” στο γάμο της

-μετά τη συνάντηση με τις υπηρέτριες του πατρικού της σπιτιού στη βρύση

-μετά τη δοκιμασία της στον αργαλειό

-μετά τη συνάντηση με τη μητέρα της

3.  [Ήρθεν η ώρα κι ο καιρός]

 Ας γράψουμε μια σελίδα από το ημερολόγιο της Αρετούσας:

- όταν έρχονται τα πουλιά μέσα στη σκοτεινή φυλακή

-  μετά τις συμβουλές της νένας της

Β. Γράφοντας θεατρικό διάλογο...

1. [Πάγω...] 

Ας γράψουμε ένα θεατρικό διάλογο που να περιλαμβάνει τον αποχαιρετισμό των δύο ερωτευμένων νέων και -γιατί όχι; - ας τον αναπαραστήσουμε επί της σκηνής της... τάξης μας!

Γ. Γράφοντας επιστολές...

 

1. Τα μυστήρια της Κεφαλλονιάς

Ας γράψουμε την επιστολή διαμαρτυρίας για τον επικείμενο αφορισμό του που στέλνει σε μια εφημερίδα της εποχής ο Ανδρέας Λασκαράτος υπερασπιζόμενος τις απόψεις του.

2. Ο πολυπαθής

Ας γράψουμε την απολογητική επιστολή που στέλνει ο αφηγητής προς τον κύριό του, όπου θα καταγράφει και θα εξηγεί όλα τα περιστατικά που οδήγησαν στο φιλί με τη σύζυγό του.



Δ. Αλλάζοντας τη φωνή που αφηγείται...


 
1. Ο πολυπαθής

  Ας ξαναγράψουμε το απόσπασμα " Το μόνον ελάττωμα ... Εωσφόρου" αντικαθιστώντας τη φωνή του αφηγητή αρχικά με τη φωνή του "πολυπαθούς" και κατόπιν με τη φωνή της συζύγου του.

Η τρελή ροδιά

Πέστε μου - είναι η πανδαισία χρωμάτων, αρωμάτων και ήχων που πυροδοτεί τη φαντασία;

Πέστε μου - είναι  "η τρελή ροδιά" της Κατερίνας που διεγείρει τις αισθήσεις;

 

Κατερίνα  Λεοντίδου

"...Όταν στους κάμπους που ξυπνούν τα ολόγυμνα κορίτσια
θερίζουνε με τα ξανθά τους χέρια τα τριφύλλια
γυρίζοντας τα πέρατα των ύπνων τους, πέστε μου είναι η τρελή ροδιά
που βάζει ανύποπτη μες τα χλωρά πανέρια τους τα φώτα
που ξεχειλίζει από κελαηδισμούς τα ονοματά τους - πέστε μου
είναι η τρελή ροδιά που μάχεται τη συννεφιά του κόσμου;..."

"Η τρελή ροδιά" του Οδυσσέα Ελύτη (απόσπασμα)

Απολείπειν ο Θεός Αντώνιον

Σε ένα "Έργο χωρίς λάθη" η Ιωάννα και η Ελένη ιχνηλατούν τα εξαίσια όργανα του μυστικού θιάσου, ως τελευταία απόλαυση του καβαφικού Αντωνίου, σε μια σύγχρονη Αλεξάνδρεια...

Ελένη Κολίδου  -  Ιωάννα Κυρκούδη

Απολείπειν ο Θεός  Αντώνιον

Σαν έξαφνα, ώρα μεσάνυχτ’, ακουσθεί

αόρατος θίασος να περνά
με μουσικές εξαίσιες, με φωνές—
την τύχη σου που ενδίδει πια, τα έργα σου
που απέτυχαν, τα σχέδια της ζωής σου
που βγήκαν όλα πλάνες, μη ανωφέλετα θρηνήσεις.
Σαν έτοιμος από καιρό, σα θαρραλέος,
αποχαιρέτα την, την Aλεξάνδρεια που φεύγει.
Προ πάντων να μη γελασθείς, μην πεις πως ήταν
ένα όνειρο, πως απατήθηκεν η ακοή σου·
μάταιες ελπίδες τέτοιες μην καταδεχθείς.
Σαν έτοιμος από καιρό, σα θαρραλέος,
σαν που ταιριάζει σε που αξιώθηκες μια τέτοια πόλι,
πλησίασε σταθερά προς το παράθυρο,
κι άκουσε με συγκίνησιν, αλλ’ όχι
με των δειλών τα παρακάλια και παράπονα,
ως τελευταία απόλαυσι τους ήχους,
τα εξαίσια όργανα του μυστικού θιάσου,
κι αποχαιρέτα την, την Aλεξάνδρεια που χάνεις.

(Από τα Ποιήματα 1897-1933, Ίκαρος 1984)

   

"Η Μαρίνα των βράχων"

Η Αναστασία ζωγραφίζει την αιθέρια "Μαρίνα των βράχων" του Οδυσσέα Ελύτη...

"... Έχεις μια γεύση τρικυμίας στα χείλη
Κι ένα φόρεμα κόκκινο σαν το αίμα
Βαθιά μες στο χρυσάφι του καλοκαιριού
Και τ' άρωμα των γυακίνθων - Μα πού γύριζες ..."

Αναστασία  Ουζουνίδου

Το πορτρέτο του Κωνσταντίνου Καβάφη

 Ο Δανιήλ σκιτσάρει τον Κωνσταντίνο Καβάφη...

Δανιήλ Πανταζής

Αισθανόμαστε τον ποιητή να μας εξομολογείται:

Κάθομαι και ρεμβάζω.   Επιθυμίες κ’ αισθήσεις
εκόμισα εις την Τέχνην—   κάτι μισοειδωμένα,
πρόσωπα ή γραμμές·   ερώτων ατελών
κάτι αβέβαιες μνήμες.   Aς αφεθώ σ’ αυτήν.
Ξέρει να σχηματίσει   Μορφήν της Καλλονής·
σχεδόν ανεπαισθήτως   τον βίον συμπληρούσα,
συνδυάζουσα εντυπώσεις,   συνδυάζουσα τες μέρες. 

"Εκόμισα εις την Τέχνη"
(Από τα Ποιήματα 1897-1933, Ίκαρος 1984)

Έμπνευση από τον Κωστή Παλαμά

Ο Ιάκωβος ζωγραφίζει "Το πανηγύρι στα σπάρτα" του Κωστή Παλαμά...

Νιώθουμε κι εμείς τους στίχους του ποιητή:

"...νιώθω το φίλημα του βάλτου, και στα στήθη
νιώθω το χάιδεμα του βούρλου, νιώθω εντός μου
τη μοίρα του γυμνού και τ' ανήμπορου κόσμου. ..."

Ιάκωβος Κουρτέσης

Ο Νίκος Καββαδίας εμπνέει...

Ο Νίκος Καββαδίας, ναυτικός ο ίδιος, ποιητής "της θολής γραμμών των οριζόντων", εμπνέει την Κωνσταντίνα...

Κωνσταντίνα Αβραμίδου

Έπεσε το πούσι αποβραδίς 

το καραβοφάναρο χαμένο

κι έφτασες χωρίς να σε προσμένω

μες στην τιμονιέρα να με δεις. ...

Από το "Πούσι" του Νίκου Καββαδία

Άνοιξη

Η αναζήτηση του κλειδιού για της Λογοτεχνίας την Πύλη φαίνεται πως αρχίζει να αποδίδει καρπούς!
Την αρχή κάνει ένας μαθητής του σχολείου μας γράφοντας ποίηση.
Τον ευχαριστούμε...

Σάντρο Μποτιτσέλι, Η Αλληγορία της Άνοιξης

Η  Άνοιξη, ω η Άνοιξη

Η φύσις όλη χαίρει και χαίρομαι και γω
που σ' έχω μπρος μου.

Το πρόσωπό σου ο ήλιος, τα μάτια σου
ηλιαχτίδες. Τα χείλη σου κόκκινα σαν του
Μαγιού κεράσια. Και το χαμόγελό σου
κάτασπρο σαν το αγνό κρινάκι. Και γω
στέκομαι αμίλητος μπρος στην ομορφιά
σου.

Ο Έρωτας σιμά μας στέκεται, γλυκά μας
τραγουδά για της ζωής τις χάρες.

Μα ξάφνου εσκοτείνιασε κι εχάθη της
φύσεως η ομορφιά, το κάλλος και η γλύκα.

Χάθηκε το χαμόγελο μες στης νυχτιάς
τα ουρλιαχτά, κι εχάθηκαν τα μάτια σου
όπως το ηλιοβασιλεμα.

Χάθηκες και χάθηκα, έφυγε η πνοή μου
όπως φεύγει ο άνεμος της λησμονιάς.
Έφυγες και τέλειωσε η ζωή μου.

Χρήστος Πουλουκτσής.